Bài 48
Giữ cảnh lòng bình thản
Giữ cảnh lòng bình thản
Đa nộ hại vật, đa dục hại mình, đa dật hại tính, đa ưu hại chí. Dễ phẫn nộ sẽ thương hại đến người khác, tư dục quá nhiều sẽ hại đến bản thân, tham cuộc sống an dật sẽ có hại cho phẩm hạnh, lo lắng quá nhiều sẽ làm nhụt ý chí. Làm người phải chú ý kiềm chế phẫn nộ, ít dục vọng, an dật vừa phải và bớt lo lắng.
Lòng người đời dễ kích động, còn ta tìm lấy sự yên tĩnh; thế sự vốn xô bồ náo nhiệt, còn ta tìm lấy sự thanh nhàn; trong cuộc sống thường ngày rất nhiều ân oán, còn ta xem nhẹ mọi chuyện. Đó là yếu quyết làm người.
Con người sống ở đời làm sao lại dửng dưng không hề có dục vọng? Nếu muốn đạt đến cảnh giới "vô dục", đó cũng chính là một loại dục vọng. Quan trọng là ở chỗ không nên để mất đi sự tự do, không để người khác sai khiến, giữ lòng thanh bạch, chân thành thẳng thắn và cương trực. Sự cao thấp của nhân phẩm, trên thực tế chính là sự cao thấp của dục vọng con người.
Làm người ham muốn nhiều sẽ tổn hại đến đại nghĩa, lo buồn nhiều sẽ ảnh hưởng đế khả năng suy nghĩ và phán đoán, sợ hãi nhiều sẽ làm giảm dũng khí.
Có dục vọng ham mê, người khác sẽ lợi dụng nó để đánh trúng chỗ yếu của bạn. Không có lòng ham muốn cầu cạnh, thì người khác không thể dựa vào đâu để lợi dụng.
Lòng người đời dễ kích động, còn ta tìm lấy sự yên tĩnh; thế sự vốn xô bồ náo nhiệt, còn ta tìm lấy sự thanh nhàn; trong cuộc sống thường ngày rất nhiều ân oán, còn ta xem nhẹ mọi chuyện. Đó là yếu quyết làm người.
Con người sống ở đời làm sao lại dửng dưng không hề có dục vọng? Nếu muốn đạt đến cảnh giới "vô dục", đó cũng chính là một loại dục vọng. Quan trọng là ở chỗ không nên để mất đi sự tự do, không để người khác sai khiến, giữ lòng thanh bạch, chân thành thẳng thắn và cương trực. Sự cao thấp của nhân phẩm, trên thực tế chính là sự cao thấp của dục vọng con người.
Làm người ham muốn nhiều sẽ tổn hại đến đại nghĩa, lo buồn nhiều sẽ ảnh hưởng đế khả năng suy nghĩ và phán đoán, sợ hãi nhiều sẽ làm giảm dũng khí.
Có dục vọng ham mê, người khác sẽ lợi dụng nó để đánh trúng chỗ yếu của bạn. Không có lòng ham muốn cầu cạnh, thì người khác không thể dựa vào đâu để lợi dụng.
Bài 49
Ba lần suy nghĩ rồi mới làm
Ba lần suy nghĩ rồi mới làm
Người không nghĩ xa, ắt có lo gần. Người không nghĩ sâu xa thấu đáo, nhất định sẽ gặp mối lo ngại trước mắt.
Việc gì không nghĩ kỹ, suốt đời mang hối hận. Nói năng phải nghĩ đến hậu quả, làm việc phải xét đến các nhân tố bất lợi.
Nói năng không cần lắm lời, nhưng phải xét kỹ ý nghĩa chính của lời mình nói là gì; làm việc cũng không nên ham làm nhiều, mà cần phải hiểu rõ việc mình định làm. Đặt thân ngoài chuyện thị phi, mới phân biệt được cái điều phải trái; đặt thân ngoài vòng lợi hại, mới quan sát được biến cố của lợi hại. Làm người nên nói theo lời giáo huấn kinh nghiệm của tiền nhân, sống ở đời phải không khéo, thận trọng mới không mắc sai lầm lớn trong cuộc đời.
Người biết nhìn trước ngó sau, xem xét mọi chuyện xung quanh, mới có thể giữ phú quý bền lâu.
Nôn nóng tuỳ tiện, hành sự liều lĩnh, dễ gây ra phiền lão và hối hận; cố chấp thủ cựu, không dám vượt qua lệ thường, đâu còn là anh hùng hảo hán? Nôn nóng là không nên, nhưng cẩn thận cũng không được quá mức. Quá cẩn thận sẽ đâm ra lề mề chậm chạp. Người câu lệ tiểu tiết sẽ không làm nên đại nghiệp; người không chịu đựng được điều sỉ nhục nhỏ sẽ không thể lập nên công danh hiển hách. Quá cẩn thận chẳng khác nào câu lệ vào những điều vụn vặt.
Việc gì không nghĩ kỹ, suốt đời mang hối hận. Nói năng phải nghĩ đến hậu quả, làm việc phải xét đến các nhân tố bất lợi.
Nói năng không cần lắm lời, nhưng phải xét kỹ ý nghĩa chính của lời mình nói là gì; làm việc cũng không nên ham làm nhiều, mà cần phải hiểu rõ việc mình định làm. Đặt thân ngoài chuyện thị phi, mới phân biệt được cái điều phải trái; đặt thân ngoài vòng lợi hại, mới quan sát được biến cố của lợi hại. Làm người nên nói theo lời giáo huấn kinh nghiệm của tiền nhân, sống ở đời phải không khéo, thận trọng mới không mắc sai lầm lớn trong cuộc đời.
Người biết nhìn trước ngó sau, xem xét mọi chuyện xung quanh, mới có thể giữ phú quý bền lâu.
Nôn nóng tuỳ tiện, hành sự liều lĩnh, dễ gây ra phiền lão và hối hận; cố chấp thủ cựu, không dám vượt qua lệ thường, đâu còn là anh hùng hảo hán? Nôn nóng là không nên, nhưng cẩn thận cũng không được quá mức. Quá cẩn thận sẽ đâm ra lề mề chậm chạp. Người câu lệ tiểu tiết sẽ không làm nên đại nghiệp; người không chịu đựng được điều sỉ nhục nhỏ sẽ không thể lập nên công danh hiển hách. Quá cẩn thận chẳng khác nào câu lệ vào những điều vụn vặt.
Vương Đình Khuê (Đời Thanh)
